Четыре художника

Встретились как-то вместе четыре художника: Зима, Весна, Лето и Осень. Встретились и поспорили: кто из них лучше рисует? Спорили, спорили и решили в судьи выбрать Красное Солнышко.
Согласилось Солнышко быть судьёй. Принялись художники за дело. Первой решилась написать картину Зимушка-Зима.
Растянула Зима по небу серые тучи и ну давай покрывать землю белым пушистым снегом! В один день всё разукрасила.
Побелели луга и горы. Тонким льдом покрылась река, притихла, уснула, как в сказке.
Ходит Зима по горам, по долинам, ходит в больших мягких валенках, ступает тихо, неслышно. А сама поглядывает по сторонам – то тут, то там свою волшебную картину исправит.
Вот бежит серый зайчишка. Плохо ему серенькому: на белом снегу сразу заметит его хищный зверь или птица, никуда от них не спрячешься. „Оденься и ты, косой, в белую шубку, – решила Зима, – тогда уж тебя на снегу не сразу заметишь”.
А Лисе Патрикеевне одеваться в белое незачем. Она в глубокой норе живёт, под землëй от врагов прячется. Её нужно только покрасивей да потеплей нарядить. Нарядила Зима сосны и ели в тяжёлые снеговые шубы; до самых бровей надела им белоснежные шапки; пуховые варежки на ветки надела. Стоят лесные богатыри друг возле друга.
Хорошая получилась картина зимнего леса. Можно её и Солнышку показать. Глядит Солнышко на зимний лес, на долины… А под его ласковым взглядом всё кругом ещё краше становится. Вспыхнули, засветились снега. Синие, красные, зелёные огоньки зажглись на земле, на кустах, на деревьях.
Чудесная получилась картина! Лучше не нарисуешь. Любуется Солнышко картиной Зимы, любуется месяц, другой – глаз от неё оторвать не может.
Всё ярче сверкают снега, всё
радостнее, веселее кругом. Уж и сама Зима не в силах выдержать столько тепла и света. Приходит пора уступать место другому художнику.
„Ну что ж, поглядим, сумеет ли он написать картину краше моей, – ворчит Зима. – А мне пора и на отдых”.

Скажите, как вы понимаете выражения: приняться за дело, как в сказке, глаз не оторвать, приходит пора, уступать место другому.

Найдите в тексте ответы на вопросы.

  1. О чём поспорили четыре художника?
    • Они поспорили: кто из них лучше рисует.
  2. 2. Кого они решили выбрать в судьи?
    • Они решили в судьи выбрать Красное Солнышко.
  3. 3. Кто первым стал рисовать картину?
    • Первым стал рисовать Зима.
  4. 4. Какую картину нарисовала Зима?
    • Она нарисовала зимную картинку.
  5. 5. Почему зайчишке Зима подарила белую шубку?
    • Чтобы зайчика на снегу не сразу заметили хищники.
  6. 6. Какой наряд у лисы зимой?
    • У лисы красивая и теплая шубка.
  7. 7. Как Зима разукрасила лес?
    • Она закрасила снегом.
  8. 8. Понравилась ли картина Солнышку?
    • Да, очень понравилась.
  9. 9. Почему Зима решила уступить место следующему художнику?
    • Потому что она устала.

Замените выделенные слова синонимами.

  1. Зима ходит по горам и лесам и по сторонам поглядывает.
    • Зима ходит по горам и лесам и по сторонам смотрит.
  2. 2. На снегу зайца в белой шубке не заметит хищный зверь.
    • На снегу зайца в белой шубке не увидет хищный зверь.
  3. 3. Лису зимой нужно покрасивее и потеплее нарядить.
    • Лису зимой нужно покрасивее и потеплее одеть.
  4. 4. Синие, красные, зелёные огоньки засветились на кустах и на деревьях.
    • Синие, красные, зелёные огоньки зажглись на кустах и на деревьях.
      Слова для справок: не увидит, зажглись, смотрит, одеть.

Допишите предложения.

  1. Река покрылась тонким льдом . 2. Зимой лиса живёт в глубокой норе . 3. Сосны и ели оделись в снеговые шубы . 4. После зимы наступает весна . 5. Зима надела на ветки пуховые варежки .

Допишите окончания.

  1. Новый год пришёл зимой. 2. Он зажёг огни на ёлке. 3. Потом наступит тёплая весна. 4. Она раскроет почки на дервьях, встретит птиц. 5. Жаркое лето принесёт фрукты. 6. Потом снова придёт холодная зима. 7. Опять у ёлки мы встретим Новый год.

Вставьте пропущенные буквы.

  1. Побелели поля и горы. 2. Тонким льдом покрылась река, уснула как в сказке. 3. Ходит зима по горам, по долам, поглядывает по сторонам. 4. Зайцу белую шубку подарила, теперь его никто не заметит. 5. А лисе ярко-рыжее платье оставила. 6. Поведёт лиса в сторону пушистым хвостом – будто искры рассыплет по снегу.

Соедините части пословиц.
1) Береги нос,
2) Февраль богат снегом,

3) Холодная зима,
4) Год кончается,
5) Мы в дом ель,
а) а зима начинается,
б) а она с собой – метель,

в) апрель – водою,
г) жаркое лето,
д) в большой мороз.

  1. Береги нос в большой мороз.
  2. Февраль богат снегом, апрель – водою.
  3. Холодная зима –жаркое лето.
  4. Год кончается, а зима начинается.
  5. Мы в дом ель,а она с собой – метель.

Սառցադաշտեր

Սառցադաշտերի առաջացումը: Երկրագնդի որոշ տեղամասերում, որ­տեղ գրեթե ամբողջ տարին օդի ջերմաստիճանը 00-ից ցածր է, տեղումները թափվում են հիմնականում ձյան տեսքով:

Քանի որ կլոր տարին ցուրտ է, ուստի տեղացած ձյունն ամռանն ամ­բողջովին չի հալվում  և տարեցտարի կուտակվում-ավելանում է: Կուտակ­ված ձյունը ծանրության տակ աստիճանաբար սեղմվում է, խտանում և վե­րածվում սառույցի: Ձյան բազմամյա բնական կուտակումից առաջացած սառցի հսկայական զանգվածը կոչվում է սառցադաշտ:

Սառցադաշտերն զբաղեցնում են ցամաքի մակերևույթի ավելի քան 1/10 մասը և համարվում են երկրագնդի քաղցրահամ ջրի հիմնական շտեմարանը:

Առանձնացնում են սառցադաշտերի երկու տիպ՝ ծածկույթային և լեռնահովտային:

Ծածկույթային կամ մայրցամաքային սառցադաշտերը տարածված են բևեռային և  մերձբևեռային շրջաններում՝ Անտարկտիդայում, Գրենլանդիայում, ինչպես նաև՝ դրանց հարող կղզիներում:

Դրանց հաստությունը կարող է հասնել մի քանի կիլոմետրի: Օրինակ՝ Անտարկտիդայում այն հասնում է մինչև 3-4 կմ:

Սառցադաշտերից դեպի օվկիանոս են սահում,  իջնում առանձին սառ­ցե զանգվածներ, որոնք ցամաքի ափամերձ մասերում օվկիանոսի հսկա ալիքների շնորհիվ պոկվում են և լողում օվկիանոսի ջրերում: Այդ լողացող հսկա սառցասարերն անվանում են այսբերգներ:

Այսբերգները շատ վտանգավոր են նավարկության համար, որովհետև դրանց ծավալի մեծ մասը՝ 3/4-ը, ընկղմված է ջրի մեջ, ուստի հեռվից դիտե­լիս շատ փոքր են երևում: Հայտնի «Տիտանիկ» նավի խորտակումը  1912 թ. պայմանավորված էր հսկա այսբերգի հետ բախմամբ:

Լեռնահովտային սառցադաշտերը տարածված են բարձրալեռնային հովիտներում: Սրանք հանդիպում են աշխարհագրական բոլոր լայնություններում, որտեղ կան բարձր լեռներ: Նույնիսկ ամենատաք մայր­ցամաքի՝ Աֆրիկայի ամենաբարձր գագաթ Կիլիմանջարոյի (5895 մ) վրա կա սառցադաշտ:

Սառցադաշտը ձյան կուտակումից աստիճանաբար ընդարձակվում  մեծանում է, այսինքն՝ կատարում է դանդաղ շարժում:

Լեռնալանջի թեքությամբ սառցադաշտային լեզվակը՝ գետի նմանվող սառույցը, դանդաղ շարժվում է. կարծես սահում է: Սառցադաշտը   շարժվե­լիս կատարում է քայքայիչ աշխատանք:

Սառցադաշտային լեզվակը հովտով շարժվում է ցած և այնտեղ հալ­վում, կուտակում վերևից քայքայված, բերված կոշտ նյութերը՝ առաջաց­նելով թմբեր, որոնք կոչվում են մորեններ: Նման թմբաշարեր շատ կան Եվրոպայի հյուսիսային մասում:

Հայաստանի Հանրապետության տարածքում սառցադաշտեր չկան: Սակայն անցյալում եղել է սառցապատում, որի հետքերը պահպանվել են Արագածի, Գեղամա լեռների բարձրադիր մասերում:

Հարցեր   և  առաջադրանքներ

  1. Ի՞նչ է սառցադաշտը: Ինչպե՞ս է առաջանում:
    • Երկրագնդի որոշ տեղամասերում ամբողջ տարին օդի ջերմաստիճանը 00-ից ցածր է, տեղումները թափվում են հիմնականում ձյան տեսքով: Կուտակ­ված ձյունը ծանրության տակ աստիճանաբար սեղմվում է, խտանում և վե­րածվում սառույցի, որի հետևանքով էլ առաջանում են սառցադաշտերը:
  2. Որո՞նք են սառցադաշտերի երկու հիմնական տիպերը:
    • Սառցադաշտերը լինում են 2 տիպի՝ մայրցամաքային և լեռնահովտային:
  3. Ի՞նչ է այսբերգը: Ինչպե՞ս է առաջանում:
    • Օվկիանոսի հսկա ալիքների շնորհիվ սառույցի հսկա կտորները պոկվում են և լողում օվկիանոսի ջրերում: Դրանք կոչվում են այսբերգներ:
  4. Ի՞նչ աշխատանք է կատարում սառցադաշտը:
    • Լեռնալանջի թեքությամբ սառցադաշտային լեզվակը՝ գետի նմանվող սառույցը, դանդաղ շարժվում է. կարծես սահում է: Սառցադաշտը   շարժվե­լիս կատարում է քայքայիչ աշխատանք:

Անբախտ վաճառականները

  1. Կարդա՛ Հովհաննես Թումանյանի «Անբախտ վաճառականները»  բալլադը:
  2. Բլոգումդ 5-6 նախադասությամբ գրավոր պատմի՛ր բալլադը (կարող ես նաև նկարել բալլադը):
    • Բալլադը Չղջիկի և Ճայի մասին էր: Նրանք ուզում էին վաճառական դառնալ: Նրանք գումար են վերցնում Փուշից: Չղջիկը մնում է տանը պահակ, իսկ Ճայը գնում է տարբեր երկրներ, որ ապրանք բերի: Վերադառնալիս նավը խորտակվում է ու բոլոր ապրանքները նավի հետ խորտակվում են: Ճայը ամոթից չի վերադառնում: Չղջիկը անհամբեր սպասում էր իր ընկերոջը: Մի օր Փուշը գալիս է ու հետ է ուզում իր գումարը: Չղջիկը չգիտեր ինչ ասեր, ինչ խոստանար: Նա տալիս է իր հագուստները և այն ամենը ինչ ուներ, բայց էլի պարտք է մնում: Ընկերոջը երկար սպասելուց հետո, Ճայը փախչում է, որ չհանդիպի Փուշին:
  3. Բլոգումդ ստեղծի՛ր բալլադի բառարանը:

Մուրհակ-պարտաթուղթ

քիրման-բրդյա նուրբ գործվածք

սովդաքյար-վաճառական
համրել-հաշվել

թառակ-թաղամաս

կաց-սպասիր

ածել-անել

4. Գրի՛ր, թե ինչ սովորեցրեց քեզ բալլադը:

Բալլադից սովորեցի, որ պետք է շատ լավ մտածել, հետո ինչ որ գործ անել:

5. Բալլադից դո՛ւրս գրիր 10 գոյական, 5 ածական, 5 բայ: 

Գոյական- չղջիկ, ճայ, վաճառական, փող, ձեռ, ոտ, տնպահ, նավ, մարգարիտ, ապրանք:

Ածական-լավ, վատ, աղքատ, ահագին, թանկագին:

Բայ- եկան, ասին, ընկան, առավ, սիրեց:

Տնային առաջադրանքներ

Կազմի՛ր նախադասություններ հետևյալ բառերով՝ թռչել, թրջել, զեղչ, սայթաքել, ձագուկ, զվարթ, միջև, մինչև, չորրորդ, թռչուն, վայրէջք։

Թռչունը թռավ ծառի վրա:

Անձրևից թրջվեց իմ շունիկը:

Մայրիկս տանձը գնեց զեղչով:

Հորեղբայրս սայթաքեց սառույցի վրա և կոտրեց ձեռքը:

Իմ շունիկը ունեցավ ձագուկներ:

Լսվում էր ծիտիկների զվաթ ձայնը:

Տղայի և աղջկա միջև սեր կա:

Մինչև երեկո աղջիկը նստսծ դաս էր անում:

Տղան չորրորդ դասարան էր:

Թռչունները գարնանը վերադարձան:

Ինքնաթիռը վայրէջք կատարեց: